Nội vừa gọi tôi về quê chơi: "Về ăn canh trái bần nấu cá ngát nghen bây!".

Ôi cái món khoái khẩu của tôi đây mà. Nhất là món này do chính tay nội nấu bằng những trái bần của cây bần già nội trồng ngay sàn nước mé sông.

Từ đầu mùa bần, khoảng tháng tư, tháng năm, nội gọi về quê chơi mà tôi cứ lần lữa vì bận việc. Nhưng hôm nay nghe nội nói: "Mùa này mưa nhiều, lại có giông. Cây bần ổi (bạn thân của tôi) đã bị gãy sau trận mưa to, nhiều sấm sét và gió quật, để lại những quả bần vừa chín tới, quả xanh già cùng với những hoa và trái xanh non tả tơi trên cây... thì tôi không thể chần chừ.

Tôi vội sắp xếp, tạm gác công việc lại và về bên nội, về với bạn "bần" của tôi...

"Ủa ! Sao kỳ vậy nội? Cây bần là loại cây giữ đất, chống sạt lở, chống gió mưa bão táp mà?".

"Ờ! Thì đúng là như vậy. Có sinh thì phải có diệt, không có gì là trường tồn mãi... Vả lại, cây bần là loại thân xốp. Tuy rễ nó ăn sâu vào bùn, bám chặt vào lòng đất nhưng cũng không vì vậy mà nó không hư gãy hay chết đi...".

Một thoáng bùi ngùi, nội giải thích:

"Tuổi của một cây bần bình thường khoảng hai mươi mấy năm thôi. Mà con xem, cây bần này đã ba mươi mấy năm rồi. Trước khi chết đi, nó đã có bao nhiêu mùa hoa trái. Trái già chín tự rụng xuống theo nước rã ra phát tán hạt đi khắp nơi... sinh ra cây bần con, cháu của nó. Cây trước khi hủy diệt kịp gieo khắp nơi mầm xanh để nhân giống cho đời".

"Dạ...".

Tôi vừa cất hành lý xong thì chú Út cũng vừa về tới.

Chú Út tay xách cái giỏ tre, bên trong có hai con cá ngát to; hông cặp cái rổ đầy những rau xanh.

"Biết hôm nay bây dìa, nên Út mang cá ngát để nội nấu canh chua cho bây nè".

Tôi đỡ tay phụ chú Út đặt giỏ cá và rổ rau xuống. Rổ rau tươi mới nồng thơm mùi "quê nội".

Nội đã vào bếp, chú Út cũng vào phụ, riêng tôi cứ quấn quýt bên nội hết nhìn ngắm, lại hỏi để được nghe nội kể chuyện...

"Cũng cây bần này đã mang biết bao lợi ích cho gia đình mình và cả xóm mình nữa đó con à. Chú Út bây nè, cũng mấy lần trật chân, bong gân, đau vai, nội giã nát lá bần non với ít muối hột đắp lên vài hôm là đã khỏi".

Chú Út thêm vào: "Ờ, đúng đó con, cái lá đọt bần nầy như thần dược vậy. Cả xóm nhờ cây bần và bàn tay "chữa lành" của nội bây lắm đó".