Là người có tài văn học, giỏi việc kinh bang tế thế và cả việc cầm quân ra trận, Nguyễn Cư Trinh đã nhuần nhị kết hợp 3 khả năng đó mà làm nên một sự nghiệp lừng lẫy ở phương Nam giữa thế kỷ XVIII: Vừa mở đất và giữ đất vừa làm đẹp cho đất

Nguyễn Cư Trinh sinh năm 1716 ở xã An Hòa, huyện Hương Trà, phủ Triệu Phong, xứ Thuận Hóa - nay là phường An Hòa, TP Huế, tỉnh Thừa Thiên - Huế.

Viết sách "Sãi Vãi" trước khi ra quân

Năm 1750, Nguyễn Cư Trinh được cắt cử làm chức Tuần phủ Quảng Ngãi. Nhiệm vụ chính của ông là trấn dẹp cuộc nổi dậy của người dân tộc thiểu số ở địa phương này chống lại triều đình các chúa Nguyễn, mà sử sách bấy giờ gọi là "mọi Đá Vách".

 Những người làm hoa cho đất: Nguyễn Cư Trinh thơ và mở cõi 第1张 Những người làm hoa cho đất: Nguyễn Cư Trinh thơ và mở cõi 第2张

Tên của danh tướng Nguyễn Cư Trinh được sử dụng đặt cho một con đường và trường học ở TP HCM.(Ảnh: TẤN THẠNH)

Hoàn thành tốt đẹp nhiệm vụ dẹp loạn - không chỉ đánh giết mà còn bằng nhiều biện pháp nhân văn như: chiêu dụ, an sinh… - Nguyễn Cư Trinh được đánh giá cao trong thời gian làm quan chức đứng đầu đất Quảng Ngãi. Ông đã khéo kết hợp chức trách của người làm quan với bản lĩnh thi nhân của mình, sáng tạo nhiều tác phẩm văn chương vừa có giá trị nghệ thuật vừa có tính thời sự bằng chữ Nôm, như: "Quảng Ngãi thập nhị vịnh" (12 bài thơ vịnh cảnh Quảng Ngãi), đặc biệt là truyện "Sãi Vãi".